ابراهیم خان ظهیر الدوله
ابراهیم خان ظهیرالدوله، پدر مرحوم آقای حاج محمد کریم خان کرمانی اع، از ۱۲۱۶ تا ۱۲۴۰ هجری قمری در دوره حکومت فتحعلیشاه قاجار حاکم کرمان بود.
ابراهیم خان از خویشاوندان نزدیک شاه قاجار، پسر عمو، پسرخوانده و داماد فتحعلیشاه و از امیران و فرمانروایان اوایل دورۀ قاجاریه میباشد.
او که اخلاقاً شخصی معتدل و مردمدار بود، توانست در این مدت ویرانی هایی را که عمویش آقا محمدخان قاجار براین شهر وارد کرده بود، تا حدودی ترمیم کند. وی با مردم ستمدیدۀ کرمان رفتاری مسالمتآمیز داشت و درآبادانى این شهر بسیار کوشید و بناها و قنوات و مزارع بسیاری در شهر و اطراف آن احدث کرد. از حوادث دوران حکومت ظهیرالدوله در کرمان، شورش محمدخان پسر اعظمخان افغان بود. ظهیرالدوله در دوران فرمانروایى دراز مدت خود در کرمان بارها به مناطق مختلف آنجا و نیز سیستان و بلوچستان سفر کرد و آن نواحى را از تصرف خوانین شورشى بلوچ بیرون آورد و به حکومت خود منضم کرد.
در دوران فرمان روایی در کرمان مبادرت به ایجاد یک سری بناهای بسیار ارزنده در مرکز شهر و جنب مجموعه گنجعلیخان نمودهاست که امروز این بناها یکی از چند مجموعه تاریخی کرمان را تشکیل میدهد این مجموعه عبارت است از بازار، حمام، آب انبار و مدرسه.
از مهمترین بناهای او در کرمان مدرسۀ ابراهیمخان (ابراهیمیه) است که در ۱۲۳۲ق/۱۸۱۷۷ ساخته شده است. مدرسه که اکنون نیز برجاست نمونههای زیبایی از کاشیکاری، و مقرنسسازی و گچبری به چشم میخورد .مجموعه ابراهیم خان تا حدود زیادی از فضاهای معماری صفوی الهام گرفته و اکنون یکی از مجموعههای با ارزش و زیبای آثار تاریخی کرمان است.دروازۀ ارک نیز از ساختههای او است.
بازماندگان
ظهیرالدوله به هنگام در گذشت ۲۱ دختر و ۲۰ پسر از خود برجای گذاشت. یکی از فرزندان او عباسقلیخان بود که جانشین پدر در کرمان گردید. فرزند دیگر او رستمخان با گوهر خانم دختر فتحعلی شاه ازدواج کرد. مشهورترین فرزند او حاج محمدکریمخان کرمانی است که تمامی مطالب این وبسایت در باره شخص ایشان می باشد.
در سال آخر عمرش در حالیکه برای شرکت در مراسم رسمی به تهران رهسپار میشد، پسر ارشدش عباس قلی میرزا را به جای خود بر حکومت کرمان و پسر دیگرش رستم خان را بر حکومت بم گمارد. وی در هنگامی که در تهران حضور داشت بر اثر بیماری درگذشت.
توضیحات بیشتر:
- ابراهیم فرزند مهدی قلیخان پسر محمدحسنخان قاجار و برادرزاده آقا محمدخان قاجار بود که پس از درگذشت یا قتل پدرش در جوانی در ۱۱۹۸ ه.ق در جریان محاصره استراباد توسط زندیان، به فرمان عمویش آقامحمدخان همراه مادرش که خواهر سلیمانخان اعتضادالدوله بود، به باباخان (فتحعلی شاه بعدی) سپرده شد. باباخان این زن را به عقد خود درآورد و از او صاحب دو دختر و یک پسر (شاهزاده محمدقلی میرزا ملکآرا) گردید.
- در اوایل پادشاهی فتحعلی شاه جسد آقامحمدخان را از تفلیس به تهران میآوردند، ابراهیمخان همراه عباس میرزا و چندتن دیگر از شاهزادگان مأمور استقبال شد. همچنین در ۱۲۱۴ه.ق به فرمان فتحعلی شاه همراه با لشکری برای انتظام امور عراق و فارس روانه چمن گندمان گردید. در ادامۀ این مأموریتها در ۱۲۱۵ه.ق برای آرام کردن گیلان و سامان دادن به وضع آن ایالت به انجا رفت و از عهده مأموریت خود به خوبی برآمد. چندی پس از آن چون اللهیارخان قلیچی و چعفرخان بیات در خراسان شورش کردند، با ۱۰ هزار سوار عازم سبزوار گردید.
- ظهیرالدوله فرمانروایی ادیب و شعرشناس بود. خود گاه شعر میسرود و «طغرل» تخلص میکرد. غالب تذکرهنویسان دورۀ قاجار نام و احوال او را در میان سرایندگان این عهد آورده و اشعاری از او به دست دادهاند.
منابع : ویکی پدیا بانک اطلاعات رجال
برای اطلاعات بیشتر متون زیر را از دائرهالمعارف بزرگ اسلامی بخوانید: