چگونگی ممزوج شدن عناصر چهارگانه

در پست قبل توضیح دادیم که اثر در مراتب نفس خود به چهار کیفیت ظاهر میشود که عبارت اند از گرما، سرما، خشکی و تری.

و دانستیم که حرکت از فعل مؤثر (فاعل) بوده و گرمی و خشکی ایجاد میکند. و سکون از نفس اثر (مفعول) بوده و اقتضایش سردی و خشکی است.

گرمی و خشکی (آتش) به خودی خود بالا رونده و سردی و خشکی (خاک) به خودی خود پایین رونده است زیرا حیز فاعل(مؤثر) در بالا قرار داشته و حیز مفعول (اثر) پایین است. و این سِرّ به اصطلاح جاذبه زمین می باشد که دانشمندان امروزی خیالبافی هایی برای آن کرده اند.

جهت بالا (آتش) بخاطر غلبه مؤثر (فاعل) نر بوده و جهت پایین (خاک) ماده میباشد. لذا جهت ارتباط برقرار کردن این دو و پر شدن شکاف و جدایی ما بین آنها لازم شد تا طبق آیه وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعَثُواْ حَکَماً مِّنْ أَهْلِهِ وَحَکَماً مِّنْ أَهْلِهَآ إِنْ یُرِیدَآ إِصْلاَحاً یُوَفِّقِ اللَّهُ بَیْنَهُمَآ هر کدام حَکَمی داشته باشند.

برای حَکَمیت، هوا از جانب آتش انتخاب شد و از جانب خاک آب حَکَم قرار گرفت و تر بودن همان صفت حَکَمیت و مؤلفه مشترک نماینده های آن دو بود. و به این صورت ارتباط فی ما بین مراتب بالا و پایین برقرار شد و امکان ممزوج (مزدوج) شدن آن دو فراهم میشود تا اجسام و آثار ترکیبی که میبینیم ایجاد شوند.