شبهه گناه شیعیان

زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۱۴ دقیقه
دانلود مقاله به صورت PDF

چندی است که شبهه ای به معارف شیخیه و جملاتی از شیخ مرحوم اع وارد شده و در کانال های مربوطه منتشر کرده اند که توسط یکی از عزیزان برای اینجانب ارسال شد، و بنابر هدف اصلی وبسایت مکارم الابرار که دفع شبهات است، لازم دیدم مطلبی در پاسخ به آن منتشر کنم تا موجب روشنگری برای منصفین باشد.

اما جملات شیخ احسایی اع در کتاب شریف شرح زیارت جامعه کبیره، که شبهه را بر آن وارد کرده اند از این قرار است:

ان شیعتهم منهم من فاضل طینتهم و عجنوا بماۤء ولایتهم و جمیع الأعمال الصالحه فرعهم و من ولایتهم فاذا عمل العامل من الشیعه عملا لهم او دعا لهم او صلی علیهم کان ذلک مددا لهم فی کل رتبه بما یناسب لها فهم ینتفعون باعمال شیعتهم و لایلزم من ذلک انهم کیف یستمدون مما لیس لهم لان اعمال شیعتهم منهم و لهم و لهذا کانت ذنوب شیعتهم علیهم و لایلزم منه و لاتزر وازره وزر اخری لان اوزار شیعتهم علیهم لانهم منهم و صفتهم و الأعمال صفات العاملین و صفه الصفه صفه نعم هذا فی المقام الذی یجتمعون فیه مع شیعتهم و اما ما یفارقونهم فیه من المقامات العالیه التی لایصل الیها الشیعه فلاینتفعون فیه باعمال الشیعه نعم ینتفعون فی کل مقام باعمالهم فهم فی کل حال و فی کل مقام عباد مکرمون لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون.

البته در شبهه منتشره متن فوق را تلخیص کرده و مقدمه و مؤخره و ادله و براهین آن را حذف کرده اند تا به مقصود خود برسند. به هر حال متن فوق با مختصری توضیح یعنی:

شیعیان، از اهل بیت علیهم السلام بوده، و طینت و خاک وجودیشان از شعاع طینت ایشان است که با آب ولایت ائمه علیهم السلام عجین شده است، چنانکه امام صادق علیه السلام میفرمایند: شیعتنا منّا، خلقوا من فاضل طینتنا و عجنوا بنور ولایتنا، و میفرمایند: أنّا خلقنا من نور اللّه تعالى، و خلق شیعتنا من شعاع نورنا، فشیعتنا منّا و میفرمایند: إِنَّا خُلِقْنَا أَنْوَاراً وَ خُلِقَتْ شِیعَتُنَا مِنْ شُعَاعِ ذَلِکَ النُّورِ فَلِذَلِکَ سُمِّیَتْ شِیعَهً فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ الْتَحَقَتِ السُّفْلَى بِالْعُلیَا.

و همچنین جمیع اعمال صالحه شیعیان فرع ائمه و ولایت ایشان است چنانکه میخوایم ان ذکر الخیر کنتم أوّله و اصله و فرعه و معدنه و مأواه و منتهاه‏. پس اگر شخصی از شیعه عملی انجام دهد، عمل ایشان است که در آن رتبه ظهور پیدا کرده و از آن عمل نفع میبرند چرا که عمل شیعه از آنها و برای آنها است.

بنابراین هنگامی که شیعه نسبت به ائمه علیهم السلام چنین جایگاهی دارد، گناه شیعیان نیز بر گردن ائمه است علیهم السلام و لهذا در مقام شفاعت قرار گرفته و مصیبات شیعیان را بر خود هموار میکنند.

و آیه لاتزر وازره وزر اخری ربطی به این موضوع ندارد چرا که همانطور که گفتیم،  شیعیان از ائمه علیهم السلام بوده و شعاع ایشانند لذا اوزار و بار شیعیان نیز بر دوش ایشان است، مانند پدری که نزد دیگران جبران کننده اشتباهات و اعمال ناصالح فرزندان خویش است، اگر چه در اندرونی به تنبیه فرزندان مبادرت کند.

البته تمامی این ها در مقامی است که ائمه علیهم السلام با شیعیان خود جمع میشوند اگرنه مقامات عالیه ایشان مبری از جمع شدن با غیر است و در آن مقامات خداوند میفرماید: عباد مکرمون لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون.

حال شبهاتی که به متن فوق وارد شده، موارد زیر است:

۱- لازمه این حرف، نسبت دادن گناه به اهل بیت علیهم السلام و توهین به ایشان است. در حالی که صریح قرآن، هرگونه رجس را از آنها دور میداند.
۲- اگر گناه شیعیان بر عهده ائمه علیهم السلام است، چرا شیعیان گنهکار در قبر و قیامت عذاب می شوند؟

۳- این موضوع به اباحی گری و تشویق به گناه می انجامد که مخالف اصول مسلم اسلام است.

موارد دیگری نیز که به شبهه مذکور اضافه کرده اند، از فروعات همین سه عنوان بوده و خواننده متن زیر برای تمامی موارد جواب خواهد گرفت.

حال به ترتیب شبهات فوق را بررسی میکنیم:

۱- آیا اینکه اعمال شیعیان را اهل بیت علیهم السلام به عهده میگیرند، اثبات رجس و نسبت دادن گناه به ایشان است؟

ابتدا اینکه شیخیه بیش از تمامی شیعیان برای ائمه علیهم السلام فضایل ذکر میکنند و همین نیز علت بیشتر عداوت هایی است که با شیخیه میشود، و عصمت و پاکی ایشان از بدیهی ترین فضایل ایشان است که بیش از همه بدان مقریم، لذا چنین اتهامی نوبر بوده و هر منصفی میداند که اتهام بی اساسی است.

حال ابتدا پیش از پاسخ ما، شبهه کنندگان آیات و راویات زیر را معنی کنند:

لِیَغْفِرَ لَکَ اَللّٰهُ مٰا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ مٰا تَأَخَّرَ وَ یُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ یَهْدِیَکَ صِرٰاطاً مُسْتَقِیماً  (سوره فتح آیه۲)
یعنی:  تا خداوند از گناه گذشته و آینده تو درگذرد و نعمت‏ خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهى راست هدایت کند.

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اَللّٰهِ حَقٌّ وَ اِسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ . (سوره غافر آیه ۵۵)

یعنی: پس صبر کن که وعده خدا حق است و براى گناهت آمرزش بخواه.

اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی فَإِنْ عُدْتُ فَعُدْ عَلَیَّ بِالْمَغْفِرَهِ. امیرالمؤمنین (ع) (نهج البلاغه خطبه ۷۸)

یعنی: خدایا از من در گذر آنچه را از من بدان داناترى، و اگر بار دیگر به آن باز گردم تو نیز به بخشایش باز گرد.

رَبِ عَصَیتُکَ بِلِسَانِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِک لَأَخْرَسْتَنِی وَ عَصَیتُک بِبَصَرِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِک لَأَکمَهْتَنِی وَ عَصَیتُک بِسَمْعِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِک لَأَصْمَمْتَنِی… وَ عَصَیتُک بِجَمِیعِ جَوَارِحِی الَّتِی أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیّ وَ لَیسَ هَذَا جَزَاءُکَ مِنِّی. امام کاظم (ع)  ( الکافی ج‏۳، ص: ۳۲۷)

یعنی: پروردگارا! تورا با زبانم نافرمانی نمودم و قسم به عزتت که اگر می‌خواستی، لالم می‌کردی و تو را با چشمم نافرمانی کردم و قسم به عزّتت اگر می‌خواستی، نابینایم می‌کردی و تورا با گوشم نافرمانی نمودم که قسم به عزّتت اگر می‌خواستی، کَرَم می‌کردی…و تو را با همه اعضایم که با آنها به من نعمت دادی، نافرمانی نمودم و این جزای تو در مقابل اعمال من نیست.

اَنـَا یا اِلهىَ الْمُعْتَرِفُ بِذُنُوبى فَاغْفِرْها لى اَنـَا الَّذى اَسَاْتُ اَنـَاالَّذى اَخْطَاْتُ اَنـَاالَّذى هَمَمْتُ اَنـَاالَّذى جَهِلْتُ اَنـَاالَّذى غَفَلْتُ اَنـَا الَّذى سَهَوْتُ اَنـَا الَّذِى اعْتَمَدْتُ. دعای عرفه امام حسین (ع)

یعنی: باز اى خداى من به گناهانم معترفم پس از من درگذر، من آن بنده ‏ام که بد کردم، من همانم که خطا کردم، من همانم که اهتمام به عصیان کردم، من همانم که نادانى کردم، من همانم که غفلت ورزیدم، من همانم که سهو کردم، من همانم که به خود اعتماد کردم.

و از این قبیل موارد در آیات و روایات و ادعیه بسیار است… و پاسخ علمایشان طبق معمول پاک کردن صورت مساله بوده و با تشکیک در صحت سند احادیث همه را رد میکنند، و برخی موارد که قابل رد نیست را میگویند که فرموده اند تا ما بخوانیم. که در نتیجه العیاذ بالله ائمه علیهم السلام زبان به دروغ باز  کرده اند.

حال جواب علماء حق از شیخیه و غیر شیخیه این است که ائمه علیهم السلام گناه شیعیانشان را به گردن خود گرفته اند، و با توضیح مفصل تر مشایخ ما، به این دلیل است که شیعیان از شعاع ایشان خلقت شده و صفت و اثر ائمه علیهم السلام هستند، و از این جهت گناه شیعیان را به خود نسبت داده و از آن استغفار میکنند.

و این معنی شفاعت است که از ضروریات شیعه بوده و خداوند نیز در کلام خود میفرماید قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ، یعنی: بگو اى بندگان من که بر خویشتن زیاده‏ روى روا داشته‏ اید، از رحمت‏ خدا نومید مشَوید، در حقیقت ‏خدا همه گناهان را مى ‏آمرزد که او خود آمرزنده و رحیم است.  و میفرماید رحیم چرا که رحیم رحمت خاصه خداوند است بر شیعیان، همانطور که رحمان رحمت عامه اوست بر جمیع خلق.

و این نظریه نه مختص شیخیه بلکه از علمای قدیم مانند، علامه مجلسی رحمه الله علیه در بحار و از متأخرین آقای خمینی (ره) در چهل حدیث، همین مطلب را بیان کرده اند، و این استنباط بر پایه روایات اهل بیت علیهم السلام است، مانند حدیث امام صادق علیه السلام که در معنی آیه فوق لِیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ میفرمایند: مَا کَانَ لَهُ ذَنْبٌ وَ لَا هَمَّ بِذَنْبٍ وَ لَکِنَّ اللَّهَ حَمَّلَهُ ذُنُوبَ شِیعَتِهِ ثُمَّ غَفَرَهَا لَه‏.

یعنی: برای پیامبر (ص) گناهی نیست و اراده معصیتی نکرد ولی خداوند گناهان شیعیانش را بر او تحمیل کرد سپس او را برای آن گناهان آمرزید.

و امثال این احادیث نیز بسیار است. انشاء الله در ایام محرم مفصل به این موضوع خواهیم پرداخت.

۲- اگر گناه شیعیان را ائمه علیهم السلام به عهده گرفته اند، پس شیعیان گناهکار در قبر و قیامت عذاب نمیشوند؟

گناهان و عذاب و عقوبت آن به سه قسم تقسیم میشود.

۱- عذاب دنیایی، که جهت گناهان جسمانی است، مانند گوش دادن موسیقی و غناء که میفرمایند بیتُ الغناء بیتٌ لا تُؤمَنُ فیه الفجیعهُ.

۲- عذاب برزخی، که جهت گناهان خیالی و فکری است، مانند عذابی که به جهت نیت گناه است.

۳- عذاب اخروی، که جهت حب و بغض قلبی و مسائل اعتقادی است.

در مورد عذاب های دنیایی و برزخی، برای شیعیان خداوند میفرماید مٰا أَصٰابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمٰا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ یعنی: مصیبتی به شما وارد نمی آید مگر آنکه دستآورد خود شماست ( به سبب اعمالی که مرتکب شده اید) و بسیاری از آن را عفو میکند.
بنابراین ائمه علیهم السلام تا جایی که صلاح بدانند، شیعیان خود را از بلیات دنیا و برزخ نجات داده و شفاعت میکنند، اما گاهی به جهت تنبیه یا ترقی شیعیان را به مصیبت هایی مبتلا میسازند.

اما عذاب اخروی برای شیعیان نیست، زیرا وقتی شیعه نامیده میشویم که در رکن رابع (حب و بغض) سربلند بیرون آمده باشیم، یعنی محبت اهل بیت و دوستان و فروعاتشان را در دل داشته و از دشمنان و فروعات دشمنان ایشان برائت بجوییم.

و از دید دیگر عذاب اخروی برای شیعیان حرام است چرا که طینت ایشان فاضل طینت ائمه علیهم السلام بوده و برگ های شجره طیبه میباشند، چنانکه امام باقر علیه السلام در شرح آیه کَشَجَرَهٍ طَیِّبَهٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ میفرمایند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَا أَصْلُهَا وَ عَلِیٌّ فَرْعُهَا وَ الْأَئِمَّهُ أَغْصَانُهَا وَ عِلْمُنَا ثَمَرُهَا وَ شِیعَتُنَا وَرَقُهَا یعنی: پیامبر (ص) (در مورد شجره طیبه) فرمودند من اصل آنم و علی (ع) فرع آن است و ائمه علیهم السلام شاخه های آنند و علم ما میوه و ثمر آن است و شیعیان ما برگ های آن است، و در جای دیگر فرموده اند حُبُّ عَلِیٍّ حَسَنَهٌ لَا یَضُرُّ مَعَهَا سَیِّئَه.

پس خلاصه، عقوبات دنیایی و بعضا برزخی به جهت تنبیه و ترقی برای شیعیان وارد میشود، اما در آخرت و جهنم خلد جایی ندارند.

۳- آیا مطرح کردن این بحث موجب اباحی گری بوده و قبح گناه را می ریزد؟

ابتدا اینکه هیچ منصفی تنها از یک جمله، صاحب سخن را قضاوت نکرده و مجموع اقوال او را مد نظر قرار میدهد. مانند اینکه در قرآن کریم بخواند فَیُضِلُّ اَللّٰهُ مَنْ یَشٰاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشٰاءُ و آن را دلیل بر جبر خداوند بگیرد، حال اینکه کتاب خداست، چه رسد به کتب خلق.

و معلوم است که هیچ عالمی نمیتواند جمیع مقدمات و شروط هر مطبی را در هر موضعی تکرار کند و متشابه نیز در کلام همه حتی خداوند با وجود اینکه ترس و تقیه ای ندارد، موجود است چه رسد به خلق. بنابراین کلام مشایخ شیخیه اعلی الله مقامهم نیز از این قواعد استثنا نیست.

اما در این بحث، درستی آن را بررسی کرده و با ادله عقلی و نقلی به اثبات رساندم و متذکر شدم که علماء بزرگی از متقدمین و متؤخرین نیز بر آن صحه گذاشته و احادیث بسیاری نیز مؤید آن است، مانند احادیثی که برای تأثیر گریه امام حسین (ع) وارد شده که یک قطره آن گناه گذشته و آینده شخص را می آمرزد. پس اگر این مسائل را اباحه گری میبینید، ایراد بر اهل بیت علیهم السلام و جمیع علمائی که به ایشان اقتدا کرده اند وارد است و مختص شیخیه نیست.

و جواب دیگر از این قرار است که اگر شخصی ادعای شیعه بودن و محبت اهل بیت علیهم السلام را دارد گناهان او بر دو نوع است.:

۱- از روی عمد و انکار، ترک فرایض و ارتکاب محرمات را میکند.

۲- از باب جهالت، یا غلبه غضب و شهوت مرتکب شده و از کردار خود پشیمان است.

حال اگر از روی عمد و انکار باشد، که در ادعای خود دروغگو است چنانکه امام صادق علیه السلام میفرماید:

نَحْنُ أَصْلُ کُلِّ خَیْرٍ وَ مِنْ فُرُوعِنَا کُلُّ بِرٍّ وَ مِنَ الْبِرِّ التَّوْحِیدُ وَ الصَّلَاهُ وَ الصِّیَامُ وَ کَظْمُ الْغَیْظِ وَ الْعَفْوُ عَنِ الْمُسِی‏ءِ وَ رَحْمَهُ الْفَقِیرِ وَ تَعَاهُدُ الْجَارِ وَ الْإِقْرَارُ بِالْفَضْلِ لِأَهْلِهِ وَ عَدُوُّنَا أَصْلُ کُلِّ شَرٍّ وَ مِنْ فُرُوعِهِمْ کُلُّ قَبِیحٍ وَ فَاحِشَهٍ فَمِنْهُمُ الْکَذِبُ وَ النَّمِیمَهُ وَ الْبُخْلُ وَ الْقَطِیعَهُ وَ أَکْلُ الرِّبَا وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ بِغَیْرِ حَقِّهِ وَ تَعَدِّی الْحُدُودِ الَّتِی أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رُکُوبُ الْفَوَاحِشِ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ مِنَ الزِّنَاءِ وَ السَّرِقَهِ وَ کُلُّ مَا وَافَقَ ذَلِکَ مِنَ الْقَبِیحِ وَ کَذَبَ مَنْ قَالَ إِنَّهُ مَعَنَا وَ هُوَ مُتَعَلِّقٌ بِفَرْعِ غَیْرِنَا.

یعنی: ما اصل هر خوبی هستیم و هر نیکی از فروع ماست، و از جمله خوبی ها است: توحید و نماز و روزه و فرو بردن خشم و گذشت از گناهکار و رحم به تهیدست و توجه و رسیدگی به همسایه و اعتراف بشخصیت اشخاص خوب.
دشمن ما نیز ریشه هر بدی است و هر کار زشت و قبیحی از فروع آنهاست، از جمله آنها:
دروغگوئی و سخن چینی و بخل و قطع رحم و ربا خواری و خوردن مال یتیم و تجاوز از حدی که خدا امر کرده و انجام فواحش ظاهر و پنهان و زنا و دزدی و هر کار زشت دیگر و دروغ گفته کسی که مدعی است با ماست در حالی که به فروع غیر ما چنگ زده است.

مرحوم کرمانی اع در مواعظ خود میفرمایند:

و این را هم باید بدانید که دوست تو کسی است که اطاعت نماید تو را و مخالفت نورزد از فرمان تو و مخالفت کند دشمن تو را و خود را شبیه به دشمن تو ننماید پس اگر خلافی از روی غفلت و نادانی از او سرزند ان‏شاءالله معذور است و اما هرگاه از روی تعمد و دانایی مخالفت و معصیت کند علامت اینست که در ادعای دوستی کاذب و دروغگو است و دوست نیست پس چنانچه کسی از روی نادانی معصیتی از او سرزند محبت و دوستی کفاره گناه او خواهد شد و هرگاه از روی عمد و دانایی مرتکب معاصی شود چنین کسی دوست علی نیست و ولایت علی را ندارد و توبه نفعی به او نخواهد کرد مگر آنکه بازگشت کند به ولایت آن بزرگوار

اما اگر از شیعه، نوع دوم معاصی سر زد، (یعنی به جهالت و غلبه شهوات باشد نه عمد و انکار) این شیعه اهل نجات است و نهایت تأدیبی خواهد شد، و نشانه اش آن است که گناه او همراه با پشیمانی و سرافکندگی است. پس قطعا او را شفاعت خواهند کرد، چنانکه امام علیه السلام در حدیثی قسم میخورند که حتی یک نفر از شما در جهنم دیده نمیشود و دوست علی (ع) تمام گناهان او آمرزیده است، و از این قبیل آیات و احادیثی که ذکر کردم، و راد بر این مطلب منکر ضرورت شفاعت اهل بیت است.

خلاصه اینکه ولایت تنها، بدون عمل صالح و دریدگی در گناه و اِعمال آن به عمد و انکار، نشان از کذب مدعی است و خداوند نیز در موردشان میفرماید ثُمَّ کٰانَ عٰاقِبَهَ اَلَّذِینَ أَسٰاؤُا اَلسُّوئی أَنْ کَذَّبُوا بِآیٰاتِ اَللّٰهِ وَ کٰانُوا بِهٰا یَسْتَهْزِؤُنَ یعنی: عاقبت بدکاران و گناهکاران بآنجا میرسد که آخر تکذیب آیات خدا را میکنند یعنی ولایت ادعاییشان تمام شده و منکر میشوند. مانند کسانی که نام شیعه بر خود گذارده و به انکار فضایل ائمه علیهم السلام مبادرت میکنند.

اما اگر همراه با پشیمانی و سرافکندگی باشد، مورد بخشش و شفاعت قرار میگیرند، حتی در ادعیه نیز که ائمه علیهم السلام بخاطر اعمال ما از خداوند طلب مغفرت میکنند چنین میفرمایند: الهى لم اعصک حین عصیتک و انا بربوبیتک جاحد و لا بامرک مستخف و لا لعقوبتک متعرض و لا لوعیدک متهاون لکن خطیئه عرضت و سولت لى نفسى و غلبنى هواى یعنی: خداى من ! هنگامى که به معصیت تو پرداختم اقدام به گناه از راه انکار خداوندیت نکردم و نه به خاطر خفیف شمردن امر تو بود و نه مجازات تو را کم اهمیت گرفتم و نه وعده کیفرت را سبک شمردم، بلکه خطایى بود که در برابر من قرار گرفت و نفس اماره ، حق را بر من مشتبه کرد و هوى و هوس بر من چیره شد.

پس اگر کسی از فقرات شیخ احسایی اع و سایر مشایخ و علماء شیخیه چنین برداشت کند که ما میگوییم هر گناهی میخواهید بکنید و تنها ولایت و محبت اهل بیت کافی است، یا غرض داشته یا مطلب را نفهمیده است که انشاء الله من بعد  روشن خواهد شد.

و السلام علی من اتبع الهدی

منصف

منصف

یک دوستار آل محمد علیهم السلام که سعی بر نگاه منصفانه دارد

مطالب مرتبط

۵ دیدگاه‌

  1. Avatar بهنام گفت:

    بسیار ممنون

  2. Avatar صالح گفت:

    مطلب بسیار زیبای بود. با مشایخ محشور شوید ان شالله.

  3. منصف منصف گفت:

    سلام علیکم.
    أعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسین، و جعلنا و ایّاکم من الطالبین بثاره مع ولیه الامام المهدی من آل محمد علیهم السلام

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

18 − یازده =

وبسایت مکارم الابرار تا اطلاع ثانوی تعطیل میباشد