شرح دعای رجبیه – قسمت چهارم

حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه، در ادامه میفرمایند: أَسْأَلُکَ بِمَا نَطَقَ فِیهِمْ مِنْ مَشِیَّتِکَ فَجَعَلْتَهُمْ مَعَادِنَ لِکَلِمَاتِکَ…

پس از آنکه در فقرات قبل، خداوند به تمام معانیی که ولاه امر او را میخوانند خوانده شد، حال او را به آن چیزی میخوانیم که از مشیت ناطق به آن معانی است، چون تمسک به ناطق کلام مؤثر تر است از تمسک به کلام، چرا که کلام فرع و اثر متکلم بوده و عرضی است که به او قائم شده، حتی اگر مصداق آن کلام، بذاته برتر از متکلم باشد.

به هر حال، چند وجه برای آنچه که امام عصر عجل الله فرجه از آن ناطق اراده نموده بیان مینماییم.

به یک معنی مراد از آن ناطق، روح القدس است که خداوند او را پیش از تمام کائنات خلق نموده و برتر از جمیع روحانیین است و او را در انبیاء و اوصیاء ناطق قرار داده و آن روح پنجمی است که تنها به ایشان تعلق میگیرد چنانکه امام صادق علیه السلام به جابر میفرمایند جَعَلَ اللَّهُ فِیهِمْ خَمْسَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ الْقُدُسِ وَ رُوحَ الْإِیمَانِ وَ رُوحَ الْقُوَّهِ وَ رُوحَ الشَّهْوَهِ وَ رُوحَ الْبَدَنِ وَ بَیَّنَ ذَلِکَ فِی کِتَابِهِ حَیْثُ قَالَ تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللَّهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ وَ آتَیْنا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ثُمَّ قَالَ فِی جَمِیعِهِمْ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ فَبِرُوحِ الْقُدُسِ بُعِثُوا أَنْبِیَاءَ مُرْسَلِینَ وَ غَیْرَ مُرْسَلِینَ وَ بِرُوحِ الْقُدُسِ عَلِمُوا جَمِیعَ الْأَشْیَاءِ وَ بِرُوحِ الْإِیمَانِ عَبَدُوا اللَّهَ وَ لَمْ یُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِرُوحِ الْقُوَّهِ جَاهَدُوا عَدُوَّهُمْ وَ عَالَجُوا مَعَایِشَهُمْ وَ بِرُوحِ الشَّهْوَهِ أَصَابُوا لَذَّهَ الطَّعَامِ وَ نَکَحُوا الْحَلَالَ مِنَ النِّسَاءِ وَ بِرُوحِ الْبَدَنِ یَدِبُّ وَ یَدْرُجُ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَصْحَابِ الْمَیْمَنَهِ فَهُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً جَعَلَ فِیهِمْ أَرْبَعَهَ أَرْوَاح‏ الخ.

طبق حدیث شریف، خداوند پنج روح خلقت نموده و برای هرکدام خاصیتی قرار داده و مخلوقات به حسب قابلیت هایی که دارند، نصیبی از این ارواح میبرند، چنانکه گیاهان تنها روح البدن را دارند که رشد و نمو ایشان به اوست، و در حیوانات مضافاً روح القوه و روح الشهوه پدیدار شده و مومنین انس به روح الایمان هم رسیده اند به حسب درجاتشان و در آخر روح القدس است که حقیقت او با ائمه علیهم السلام است و شعاع او با انبیاء و شعاع شعاع او با کاملین و مخلصین شیعه میباشد.

هر کدام از ارواحی که ذکر شد پس از پدیدار شدن در بدن، حاکم بر ارواح ما دون گشته و ناطق از بدن میشوند بطوری که جمیع آنچه از آن بدن صادر میگردد، به او نسبت داشته و برمیگردد، چنانکه تمامی حرکات حیوانات به حیوانیت ایشان نسبت داده میشود و امور انسان به انسانیتش، مثلاً انسان به اقتضای  روح نباتیش (روح بدنی) غذا میخورد اما میگوییم انسان غذا خورده، و همچنین در روح القدس نیز امر چنین است که اگر به شخصی تعلق گرفت، فاعل تمامی امور او و ناطق به زبان او میگردد و این است معنای موید بودن به روح القدس، چرا که آن شخص در آن حال بر صفت مشیت خداست و از خداوند غافل نمیشود و جهل و سهو و نسیان ندارد و صاحب تصرفات و معجزات میگردد چنانکه مفضل روایت میکند که قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام سَأَلْتُهُ عَنْ عِلْمِ الْإِمَامِ بِمَا فِی أَقْطَارِ الْأَرْضِ وَ هُوَ فِی بَیْتِهِ مُرْخًى عَلَیْهِ سِتْرُهُ فَقَالَ یَا مُفَضَّلُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى جَعَلَ لِلنَّبِیِّ ص خَمْسَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ الْحَیَاهِ فَبِهِ دَبَّ وَ دَرَجَ وَ رُوحَ الْقُوَّهِ فَبِهِ نَهَضَ وَ جَاهَدَ وَ رُوحَ الشَّهْوَهِ فَبِهِ أَکَلَ وَ شَرِبَ وَ أَتَى النِّسَاءَ مِنَ الْحَلَالِ وَ رُوحَ الْإِیمَانِ فَبِهِ أَمَرَ وَ عَدَلَ وَ رُوحَ الْقُدُسِ فَبِهِ حَمَلَ النُّبُوَّهَ فَإِذَا قُبِضَ النَّبِیُّ ص انْتَقَلَ رُوحُ الْقُدُسِ فَصَارَ فِی الْإِمَامِ وَ رُوحُ الْقُدُسِ لَا یَنَامُ وَ لَا یَغْفُلُ وَ لَا یَلْهُو وَ لَا یَسْهُو.

اما وجه دیگر این است که مِن را بیانیه بگیریم و چنین معنی کنیم که آنچه از ایشان ناطق میباشد نفس مشیه الله است. و پیش از این گفته شد که ائمه علیهم السلام حمله مشیت پروردگارند کوناً و شرعاً چنانکه امام حسین علیه السلام در قنوت خود تصریح میفرمایند أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ جَعَلْتَ قُلُوبَ أَوْلِیَائِکَ مَسْکَناً لِمَشِیَّتِکَ وَ مَکْمَناً لِإِرَادَتِکَ وَ جَعَلْتَ عُقُولَهُمْ مَنَاصِبَ أَوَامِرِکَ وَ نَوَاهِیکَ فَأَنْتَ إِذَا شِئْتَ مَا تَشَاءُ حَرَّکْتَ مِنْ أَسْرَارِهِمْ کَوَامِنَ مَا أَبْطَنْتَ فِیهِمْ وَ أَبْدَأْتَ مِنْ إِرَادَتِکَ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ مَا أَفْهَمْتَهُمْ بِهِ عَنْکَ فِی عُقُودِهِمْ بِعُقُولٍ تَدْعُوکَ وَ تَدْعُو إِلَیْکَ بِحَقَائِقِ مَا مَنَحْتَهُمْ بِه‏ الخ.

و در معنایی باطنی تر، نفس مشیت الله که ناطق در آن میباشد، مقام لوح محفوظ و علم ازلی ثانویه و خزینه پروردگار است که میفرماید إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلاّٰ عِنْدَنٰا خَزٰائِنُهُ وَ مٰا نُنَزِّلُهُ إِلاّٰ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ و در آن مقام ذکر هر چیزی است پیش از آنکه خلق شده باشند، چنانکه امام باقر علیه السلام پیرامون شیئ در آیه شریفه  هَلْ أَتىٰ عَلَى اَلْإِنْسٰانِ حِینٌ مِنَ اَلدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئاً مَذْکُوراً  میفرمایند کَانَ مَذْکُوراً فِی الْعِلْمِ وَ لَمْ یَکُنْ مَذْکُوراً فِی الْخَلْق‏ (او کَون) و این مقام اول تجلیات و صاحب جمیع اسماء و صفات است که امیرالمؤمنین علیه السلام میفرمایند کنا بکینونته قبل مواقع صفات تمکین التکوین کائنین غیر مکونین و این مقام علت خلق مشیت است، چنانکه امام کاظم علیه السلام میفرمایند بالعلم خلقت المشیه.

در این مورد بیش از این جای تفصیل نیست و برای اطلاعات بیشتر بایست به کتاب مبارک ینابیع الحکمه از مرحوم آقای حاج محمد خان کرمانی اعلی الله مقامه یا سایر کتب مربوطه مراجعه فرمایید.

اما فقره بعد که میفرمایند فجعلتهم معادن لکلماتک…

فاء به معانی مختلفی قابل تحلیل است از جمله تعلیل به این صورت که معنی کنیم ” بعد از آنکه سخن گفت در ایشان از مشیتت پس قرار دادی یا خلق کردی ایشان را معادن کلماتت” و یا بعد از تمام فقرات، به این صورت که  “بعد از آنکه شدند امناء علی سرک و مستبشرین بامرک الخ… پس قرار دادی ایشان را معادنی برای کلماتت” یعنی بخاطر این صفات (امین بودن و مستبشر بودن و…) مستحق این امر شدند و قابلیت پیدا کردند که معادن کلمات خدا شوند، چرا که کلمات ظاهر نمیشوند مگر در چیزی که قابلیت آن را داشته باشد و چیزی قابلیت پیدا نمیکند مگر اینکه موصوف به آن صفات شود.

و معنی دیگر این است که فاء را عاطفه در نظر گرفته و به اسألک بما معطوف کنیم و ما را موصول بگیریم و به این نحو معنی کنیم که “مسئلت میکنم به آنچه که قرار داد شما را به آن، معادنی برای کلمات، حال آن یا روح القدس است یا مشیت چنانکه گذشت

و جعل نیز میتواند چند معنی داشته باشد، یکی به معنای خلق کردن مانند وَ جَعَلْنٰا مِنَ اَلْمٰاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ  که اینطور معنی کنیم  “خلقتهم معادن لکلماتک” یعنی نفس ماده ایشان معدنیت برای کلمات خداوند است که بمنزله قلم قرار گرفته و صورت ایشان حروفی است برای ایجاد کلمات.

و وجه دیگر برای معنی جعل “قرار دادن” است که یعنی خداوند ایشان را معادنی قرار داد برای کلماتی که کوناً و شرعاً بر ایشان نازل فرمود، و این رتبه ای پایین تر از معنای قبلی است.

و اما میفرمایند معدن، چرا که ایشان اصل کلمات پروردگارند که هر کس طالب آن کلمات باشد بایست از نزد ایشان استخراج کند.

و اما در شرح کلمه به اختصار عرض میکنم،  اولین چیزی که خداوند خلق فرمود، مشیت و اراده اش بود که از آن حروف را آفرید و آن امکانی است که از آن کلمات کونیه ساخته شد که همان اکوان موجودات باشد، چنانکه امام رضا علیه السلام در حدیث عمران صابی میفرمایند: وَ اعْلَمْ أَنَّ الْإِبْدَاعَ وَ الْمَشِیَّهَ وَ الْإِرَادَهَ مَعْنَاهَا وَاحِدٌ وَ أَسْمَاءَهَا ثَلَاثَهٌ وَ کَانَ أَوَّلُ إِبْدَاعِهِ وَ إِرَادَتِهِ وَ مَشِیَّتِهِ الْحُرُوفَ الَّتِی جَعَلَهَا أَصْلًا لِکُلِّ شَیْ‏ء… تا آنجا که میفرمایند فَالْخَلْقُ الْأَوَّلُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْإِبْدَاعُ لَا وَزْنَ لَهُ وَ لَا حَرَکَهَ وَ لَا سَمْعَ وَ لَا لَوْنَ وَ لَا حِسَّ وَ الْخَلْقُ الثَّانِی الْحُرُوفُ لَا وَزْنَ لَهَا وَ لَا لَوْنَ وَ هِیَ مَسْمُوعَه مَوْصُوفَهٌ غَیْرُ مَنْظُورٍ إِلَیْهَا وَ الْخَلْقُ الثَّالِثُ مَا کَانَ مِنَ الْأَنْوَاعِ کُلِّهَا مَحْسُوساً مَلْمُوساً ذَا ذَوْقِ مَنْظُوراً إِلَیْهِ وَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى سَابِقٌ لِلْإِبْدَاعِ لِأَنَّهُ لَیْسَ قَبْلَهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَیْ‏ءٌ وَ لَا کَانَ مَعَهُ شَیْ‏ءٌ وَ الْإِبْدَاعُ سَابِقٌ لِلْحُرُوفِ وَ الْحُرُوفُ لَا تَدُلُّ عَلَى غَیْرِ أَنْفُسِهَا.   قَالَ الْمَأْمُونُ وَ کَیْفَ لَا تَدُلُّ عَلَى غَیْرِ أَنْفُسِهَا،    قَالَ الرِّضَا علیه السلام  لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَا یَجْمَعُ مِنْهَا شَیْئاً لِغَیْرِ مَعْنًى أَبَداً فَإِذَا أَلَّفَ مِنْهَا أَحْرُفاً أَرْبَعَهً أَوْ خَمْسَهً أَوْ سِتَّهً أَوْ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ أَوْ أَقَلَّ لَمْ یُؤَلِّفْهَا لِغَیْرِ مَعْنًى وَ لَمْ یَکُ إِلَّا لِمَعْنًى مُحْدَثٍ لَمْ یَکُنْ قَبْلَ ذَلِکَ شَیْئاً.    قَالَ عِمْرَانُ: فَکَیْفَ لَنَا بِمَعْرِفَهِ ذَلِکَ،   قَالَ الرِّضَا علیه السلام أَمَّا الْمَعْرِفَهُ فَوَجْهُ ذَلِکَ وَ بَابُهُ أَنَّکَ تَذْکُرُ الْحُرُوفَ إِذَا لَمْ تُرِدْ بِهَا غَیْرَ أَنْفُسِهَا ذَکَرْتَهَا فَرْداً فَقُلْتَ أ ب ت ث ج ح خ حَتَّى تَأْتِیَ عَلَى آخِرِهَا فَلَمْ تَجِدْ لَهَا مَعْنًى غَیْرَ أَنْفُسِهَا فَإِذَا أَلَّفْتَهَا وَ جَمَعْتَ مِنْهَا أَحْرُفاً وَ جَعَلْتَهَا اسْماً وَ صِفَهً لِمَعْنَى مَا طَلَبْتَ وَ وَجْهِ مَا عَنَیْتَ کَانَتْ دَلِیلَهً عَلَى مَعَانِیهَا دَاعِیَهً إِلَى الْمَوْصُوف‏.

ظاهر است از حدیث شریف که اولین خلق خداوند مشیت است و دومین خلق او حروف، و سومین خلق کلمات میباشند. و فرمودند که برای حروف غیر از نفسش معنی و تعینی نیست و دلالت بر چیزی نمیکند، اما پس از آنکه کلمات از آن ایجاد شد، هر اسمی دلالت بر مسمایی میکند که با آن مناسبت دارد.

حال امام علیه السلام که میفرماید “جعلتهم معادن لکلماتک” یعنی همانطور که ائمه علیهم السلام در یک مقام مشیتند، در مقام بعد هم حروفی هستند که مانند معدنی برای مکونات، کلمات کون از نور ایشان ایجاد میگردد و شده اند علت مادی جمیع خلق چنانکه پیامبر صلی الله علیه و آله به عباس عموی خود فرمود:  خَلَقَنَا اللَّهُ نَحْنُ حَیْثُ لَا سَمَاءَ مَبْنِیَّهَ وَ لَا أَرْضَ مَدْحِیَّهَ وَ لَا عَرْشَ وَ لَا جَنَّهَ وَ لَا نَارَ کُنَّا نُسَبِّحُهُ حِینَ لَا تَسْبِیحَ وَ نُقَدِّسُهُ حِینَ لَا تَقْدِیسَ فَلَمَّا أَرَادَ اللَّهُ بَدْءَ الصَّنْعَهِ فَتَقَ نُورِی فَخَلَقَ مِنْهُ الْعَرْشَ فَنُورُ الْعَرْشِ مِنْ نُورِی وَ نُورِی مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ أَنَا أَفْضَلُ مِنَ الْعَرْشِ ثُمَّ فَتَقَ نُورَ ابْنِ أَبِی طَالِبٍ فَخَلَقَ مِنْهُ الْمَلَائِکَهَ فَنُورُ الْمَلَائِکَهِ مِنْ نُورِ ابْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ نُورُ ابْنِ أَبِی طَالِبٍ مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ نُورُ ابْنِ أَبِی طَالِبٍ أَفْضَلُ مِنَ الْمَلَائِکَهِ وَ فَتَقَ نُورَ ابْنَتِی فَاطِمَهَ مِنْهُ فَخَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فَنُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مِنْ نُورِ ابْنَتِی فَاطِمَهَ وَ نُورُ فَاطِمَهَ مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ فَاطِمَهُ أَفْضَلُ مِنَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ثُمَّ فَتَقَ نُورَ الْحَسَنِ فَخَلَقَ مِنْهُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ فَنُورُ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ مِنْ نُورِ الْحَسَنِ وَ نُورُ الْحَسَنِ مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ الْحَسَنُ أَفْضَلُ مِنَ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ ثُمَّ فَتَقَ نُورَ الْحُسَیْنِ فَخَلَقَ مِنْهُ الْجَنَّهَ وَ الْحُورَ الْعِینَ فَنُورُ الْجَنَّهِ وَ الْحُور الْعِینِ مِنْ نُورِ الْحُسَیْنِ وَ نُورُ الْحُسَیْنِ مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ الْحُسَیْنُ أَفْضَلُ مِنَ الْجَنَّهِ وَ الْحُورِ الْعِین الخ‏.

یعنی: خلق فرمود ما را خداوند جائی “یا وقتی” که نه آسمان بناشده‌ای بود و نه زمین کشیده‌شده‌ای و نه عرشی و نه بهشتی و نه ناری، تسبیح میکردیم او را وقتی که تسبیحی نبود و تقدیس میکردیم او را وقتی که تقدیسی نبود، پس چون خداوند اراده فرمود ابتداء صنعت را شکافت نور مرا پس خلق فرمود از آن عرش را پس نور عرش از نور من است و نور من از نور خدا است و من افضل از عرشم پس شکافت نور پسر ابی‌طالب را پس خلق فرمود از آن ملئکه را پس نور ملئکه از پسر ابی‌طالب است و نور پسر ابی‌طالب از نور خدا است و نور پسر ابی‌طالب افضل از ملئکه است و شکافت نور دخترم فاطمه را پس خلق فرمود از آن آسمانها را و زمین را پس نور آسمانها و زمین از نور دخترم فاطمه است و نور فاطمه از نور خدا است و نور فاطمه افضل از آسمانها و زمین است پس شکافت نور حسن را پس خلق فرمود از آن شمس و قمر را پس نور شمس و قمر از نور حسن است و نور حسن از نور خدا است و حسن افضل از شمس و قمر است پس شکافت نور حسین را پس خلق فرمود از آن بهشت و حورالعین را پس نور بهشت و حورالعین از نور حسین است و نور حسین از نور خدا است و حسین افضل از بهشت و حورالعین است.

حدیث شریف مذکور دلالت دارد که عرش و ملئکه و آسمانها و زمین و شمس و قمر و جنت و حورالعین از نور ایشان خلقت شده‌اند و آسمانها و زمین شامل همه موالید بین آنها نیز میشود چرا که خداوند خلایق را از قبضاتی از زمینها و آسمانها خلقت فرموده و بنابر این مواد همه قبضات از نور ایشان است و احادیث عامتر از این هم داریم، از جمله آنکه حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله میفرمایند إِنَّ اللَّهَ خَلَقَنِی وَ عَلِیّاً مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ قَبْلَ خَلْقِ آدَمَ بِهَذِهِ الْمُدَّهِ ثُمَّ قَسَمَهُ نِصْفَیْنِ ثُمَّ خَلَقَ الْأَشْیَاءَ مِنْ نُورِی وَ نُورِ عَلِیٍّ ع‏. یعنی هراینه خداوند خلقت فرمود مرا و علی را از نور واحدی پیش از خلق آدم باین مدت “چهل‌هزار سال” پس آنرا بدو نصف قسمت فرمود پس خلق فرمود اشیاء را از نور من و نور علی علیه السلام.

و در این حدیث لفظ اشیاء عام است و شامل همه از خوب و بد میشود و این در مقام کون است که همه امت واحده هستند و تا صفت ایمان یا کفر بخود نگرفته‌اند نه خوبند و نه بد و همان وجودی که ماده آنها است از نور مقام اول ما خلق اللهی است و بآن برپا هستند.

پس بدین شرح است که معتقدیم آن بزرگواران علت مادی خلقند در کون و اما در مقام شرع و نسبت ها و هنگام پیدایش خوبی و بدی، هر کس که نزدیک تر و شبیه تر به ایشان باشد خوبتر است از آنکه دورتر قرار گرفته و این چنین است تا نهایت بُعد که مقام اعداء ایشان باشد که آنها اصل هر بدی هستند، چنانچه میفرمایند نَحْنُ أَصْلُ کُلِّ خَیْرٍ، وَ مِنْ فُرُوعِنَا کُلُّ بِرٍّ… وَ عَدُوُّنَا أَصْلُ کُلِّ شَرٍّ، وَ مِنْ فُرُوعِهِمْ کُلُّ قَبِیحٍ وَ فَاحِشَهٍ یعنی مائیم اصل هر خیری و از فروع ما است هر نیکی و دشمنان ما اصل هر شری هستند و از فروع آنها است هر امر قبیح و فاحشه‌ای.

اما در مقام کون قبل از ظهور شرع و ایمان و کفر، مخلوقات امت واحده هستند چنانچه خداوند میفرماید  کٰانَ اَلنّٰاسُ أُمَّهً وٰاحِدَهً فَبَعَثَ اَللّٰهُ اَلنَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ و در مقام کون همه به بهشت تکوین وارد شده اند و همه محتاج به عطای پروردگارند و خداوند عطای خود را از آنها منع نفرموده چنانکه فرموده است کُلاًّ نُمِدُّ هٰؤُلاٰءِ وَ هَؤُلاٰءِ مِنْ عَطٰاءِ رَبِّکَ وَ مٰا کٰانَ عَطٰاءُ رَبِّکَ مَحْظُوراً یعنی همه را مدد میرسانیم آن جماعت و آن جماعت را ( یعنی مؤمنین و کفار را ) و عطای پروردگار تو ممنوع نیست. و اولین عطای پروردگار نعمت وجود است که بهمه عطا فرموده و وجود هر چیز ماده او است و دست عطاکننده خداوند محمد و آل‌محمدند علیهم السلام که آنها را علت وجود قرار داده و وجود هر موجودی از فضل نور ایشان است و در هر چیز که نظر میکنید اول وجود آن را می‌بینید که آن نور محمد و آل‌محمد است علیهم السلام که از نور خداوند است، چنانکه در دعا میخوانیم لَا یُرَى فِیها نُورٌ إِلَّا نُورُکَ وَ لَا یُسْمَعُ فِیها صَوْتٌ إِلَّا صَوْتُک‏ یعنی در آنها “موجودات” دیده نمیشود نوری جز نور تو و شنیده نمیشود صوتی جز صوت تو و این است مراد ما از علیتی که در این مقام برای ایشان اثبات میکنیم.

حال از این ادله و شواهد، منحرفین نیز برای اثبات وحدت وجود سوء استفاده میکنند و همه موجودات را از یک ماده میپندارند که بصورتهای مختلف درآمده و به آب دریا مثال میزنند که بخار میشود و بصورت ابر میشود و تقطیر میشود و بصورت برف و باران میشود و جاری میشود و بصورت نهر درمی آید و به دریا میریزد و بصورت دریا میشود و ماده همه این صورتها را یکی میدانند ولی ما این عقیده را بر خلاف واقع و مذهب محمد و آل‌محمد علیهم السلام میدانیم و آنچه که میگوئیم و از فرمایشات ایشان استنباط کرده‌ایم این است که خلق از نور ایشان و نور نور ایشان و نور نور نور ایشان و همچنین تا آخر خلق خلق شده‌اند و ماده نور غیر از ماده منیر است مثل ماده نور آفتاب که غیر از ماده جرم قرص آفتاب است و معتقدیم که نور هیچ وقت از مقام خود بالا نمیرود و آفتاب نمیشود خلق هم هر یک در مقامی که هستند از مبدء وجود خود بالاتر نمیروند و سافل بالذات هیچ وقت باعلای بالذات نمیرسد و هیچکس بمقام ایشان نمیرسد  وَ مٰا مِنّٰا إِلاّٰ لَهُ مَقٰامٌ مَعْلُومٌ.

و اما معنای باطنی تر کلمات، شیعیان آل محمد علیهم السلامند که ایشان راهنمایی و دلالت میکنند به آل محمد علیهم السلام همانطور که کلمه بر ناطق و معانی دلالت میکند، و اینکه آل محمد علیهم السلام معادن کلمات خداوند هستند یعنی اصلی هستند که کلمات “شیعیان” از ایشان استخراج میگردند، و شکی نیست که چراغ معدن انوار است و شیعیانند انوار مصباح آل محمد علیهم السلام و از نور و شعاع ایشان خلق شده اند، چنانکه میفرمایند انَّا خُلِقْنَا مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ خُلِقَ شِیعَتُنَا مِنْ شُعَاعِ نُورِنَا  و میفرمایند انما سموا شیعه لانهم خلقوا من شعاع نورنا. 

و در این معنی نیز برای کلمات مراتبی است، که اعلای آن انبیاء هستند چنانکه خداوند میفرماید کَلِمَهٍ مِنْهُ اِسْمُهُ اَلْمَسِیحُ عِیسَى اِبْنُ مَرْیَمَ و میفرماید  إِنَّ مِنْ شِیعَتِهِ لَإِبْرٰاهِیمَ و پس از ایشان شیعیان عالم نفسند که برخی کاملند و برخی ناقص و برای هرکدام به قدر مشایعت و مشابهتی که به آل محمد علیهم السلام دارند، مقاماتی است.

ادامه دارد…